Glaskunst in Heerenveen
De Achterdeur
2017 © Atelier GlassJohs
De woning naast het atelier heeft een serre gekregen waarbij tegelijk de wand van het atelier vernieuwd is. In die wand zit een nieuwe deur die voorzien gaat worden van glas in lood. Een opdracht voor Atelier GlassJohs. Voor het ontwerp zijn drie glassoorten gekozen. Het wordt gezet in 8mm H-profiellood, waarvan ruim de helft staallood. Dit versterkte lood is noodzakelijk voor de gewenste stijfheid. Die stijfheid wordt nog opgevoerd door het raam aan beide zijden te kitten. Voor enkele lijnen diagonaal door het raam wordt eveneens staallood toegepast. Zo ontstaat een skelet waardoor het grote formaat hanteerbaar blijft. Mogelijk is het onontkoombaar om een compleet stalen frame toe te passen. Dat zal nog moeten blijken.
· techniek: Glas in Lood
· formaat 158 x 67
· 32 glasdelen
· 3 glassoorten: waterglas rood, kleurloos glas met een wilde structuur en 'ijsbloemglas'
de vernieuwde achtergevel met links de atelierdeur
de deur naar het atelier heeft een glasoppervlak van 67 x 158 cm
de vier zijden krijgen staallood. Er wordt 2-zijdig gekit om stijfheid te bevorderen
het raam wordt aan de binnenzijde tegen het dubbelglas vastgezet
Hier is het ontwerp ingetekend in de deur. Het GlassEye tekenprogramma maakt het mogelijk een simulatie van de glassoorten te tonen.
Zo hebben we een behoorlijk beeld van waar we naartoe gaan werken.
Lijnen en kleuren doen een poging tot interactie met de omgeving. Zodoende is een ontwerp ontstaan specifiek voor deze plek.
ijsbloemglas
(klik foto voor een goed zicht op de ijsbloemen)
kleurloos, rijk gestructureerd glas
De werktekening is in tweevoud beschikbaar. Eén gaat op de werktafel, de ander wordt met de sjabloonschaar opgeknipt. Zo'n schaar knipt precies 1,6 mm tussen de glasdelen uit, de dikte van de loodkern. Er lopen ook staallood-banen door het ontwerp, daar moet 2.2 mm tussenuit, de dikte van de staalkern. De print geeft die 2,2 mm, want van te voren is daar 'staallood' gedefinieerd. Met de gewone schaar dan maar die extra 0.6 mm eruit geknipt.
foto: het eerste glas gesneden, ingepast op de werktekening
De sjablonen van de glasdelen heb ik vooraf als een tangram op de beschikbare glasplaat gepuzzeld. Daarbij wilde ik de looprichting van de structuur één kant uithebben. Met een enkele pragmatische aanpassing lukte het alles uit één plaat te halen. Het snijwerk ging voorspoedig, het glas 'luisterde' goed, en er was praktisch geen afvalglas!
| Het is voordelig om zoveel mogelijk glasdelen uit de beschikbare plaat te halen. Hoe minder afvalglas, hoe lager de kosten. Dat is wat makkelijker te realiseren bij structuurloos glas. Bij glas met een 'looprichting' in structuur of kleurmêlee is het ontwerptechnisch gewenst goed te letten op de looprichting. Dat kost (veel) meer glas! Daarbij moeten de snijlijnen maakbaar zijn: altijd van rand tot rand, al of niet met een bocht. Door deze factoren kan het percentage afvalglas oplopen tot 50 %. 'Afval' is daarbij betrekkelijk, want vaak kan restglas in een volgend werkstuk gebruikt worden. Niettemin: hoe langer het atelier bestaat, hoe meer kratjes en planken met 'afval'glas je zult aantreffen (de stelling van GlassJohs). |
Het snijwerk is klaar. Uit opportunisme zijn het uiteindelijk 32 glasdelen geworden. De aanpassingen in het ontwerp zijn acceptabel, hier en daar zelfs een verbetering. Zoek de verschillen met het oorspronkelijke ontwerp!
De stroken ijsbloemglas kon ik zo gunstig mogelijk snijden. Van een looprichting is nauwelijks sprake. De ijsbloemen bloeien zeg maar alle kanten op, lekker makkelijk.
Van het rode waterglas kabbelen de golfjes van alle glasdelen in één richting. Dat kostte meer glas, maar dat is een afweging. Het is overigens nog maar de vraag of het op zou vallen als ik niet op de looprichting had gelet... ik vind het in ieder geval heel bevredigend zo. Het restglas zal ongetwijfeld later weer van pas komen.
Enige concessie is het gebruik van glas uit twee platen, de ene was een fractie dunner waardoor het rood iets lichter is. Straks in de deur zal het nauwelijks te zien zijn.
Voor het plaatsen van een goede snijlijn gebruik ik een TOYO TC 10 olie-gevulde snijder. De rechte lijnen lenen zich voor efficiënt breekwerk op de rand van het werkblad.
Loodzetten (klik foto voor vergroting)
1
2
3
Het gewone lood wordt gesneden, staallood gezaagd, loodmes en ijzerzaag wisselen af. Verder benodigd: loodstrekker, zijkniptang, open-strijker, grijptangetje, nagels, hamertje. En de slijpmachine: vlijmscherpe randjes kalmeren, korte metten maken met uitsteeksels. Er is ruim 7 m staallood en bijna 6 m gewoon lood gebruikt. Het staallood zit in de vier zijden, en 2 diagonalen, die bij de gele pijlen op foto 3.
Solderen
.
.
In deze fase is één zijde gesoldeerd. De kruispunten zijn eerst dicht en plat gestreken. Het overige lood staat nog open omdat er gekit moet worden. De structuur van het glas komt mooi uit op de detailfoto's.
Het raam moet gekeerd worden om de andere zijde te solderen. Dat wordt nog wat: ik heb niet eerder zo'n groot half gesoldeerd raam gekeerd. Slappe bedoening...
... met behulp van vier planken een soort krat gemaakt; planken 2 aan 2 verbonden en dan het raam ertussen. Zo is het keren gelukt. Met onmisbare hulp van de glazeniersvrouw. Met haar goede ideeën en fysieke hulp gaan we dit project tot een goed einde brengen.
GlassJohs in aktie: het solderen van de tweede zijde.
Direct aansluitend wordt achtergebleven vloeimiddel verwijderd om vlekken op het lood te voorkomen. Ik denk nog na over al of niet patineren » mooi, zwarte lijnen er tussen... of toch maar glanzend zilver
Kitten
Beide zijden zijn gekit en gereinigd. Het raam mag nu een paar weken drogen, de kit moet uitharden. Er staat een ventilator te snorren. Het werkstuk ligt op een aantal latten zodat de lucht er ook onder kan komen. Ik kan niet wachten!
De toevallige zon om de hoek laat zien waarom waterglas die naam heeft (klik foto voor vergroting). Dat belooft wat als het raam straks geplaatst is, de oriëntatie van de deur is zuid.
Installatie
Het raam heeft drie weken gerust om de kit te doen harden. Het voelt nu voldoende stijf om het te verplaatsen. Voorzichtigheid blijft geboden!
De logistiek was nogal delicaat. Het grote formaat doet de hanteerbaarheid geen goed, ondanks al het staallood en de kitbehandeling. Met planken en een extra paar handen is het gelukt. Op de foto staat hij klaar bij de deur waarin hij geplaatst wordt.
De laatste behandeling voor de installatie is een grondige reiniging.
Het wordt aan de binnenkant tegen het bestaande dubbelglas geplaatst. De structuurzijde aan de open kant. Er zijn glaslatten gebruikt die passen bij die op de deur gebruikt zijn. Na plamuren en schilderen vormt het één geheel. Een zucht van verlichting als alles klaar is zonder breuk of andere schade. Nu kan het glas laten zien wat er allemaal gebeurt bij wisselende lichtinval. De deur is georiënteerd op het zuiden, dus deze krijgt een aantal uur direct zonlicht. Bij avond toont hij zich het mooist van buitenaf gezien als binnen licht brandt. Ook 'neutraal' is-ie al prachtig!
foto rechts: het raam van binnenuit gezien, hier zonder zonlicht
'De Achterdeur'Glas in Lood 158 x 67 cm |
Epiloog
Voor een raam op dit formaat is het niet toereikend alleen gewoon lood te gebruiken. Meestal wordt de keus dan staallood in de rand, en idem dwars door het raam waar het ontwerp dat toelaat. Dat is hier ook gebeurd. Het is prima gegaan allemaal, maar achteraf had ik voor de rand beter 10 mm U-lood met staalbodem kunnen gebruiken: meer body, betere framewerking.
Er is niet gepatineerd. Deze bewerking zou bij nader inzien nauwelijks iets toevoegen. Het raam heeft door het brutale ontwerp uitstraling genoeg.
Een nieuw raam in de atelierdeur werd mogelijk doordat er een wand is geplaatst tussen het atelier en de nieuw aangebouwde serre. Klik hier voor de bouw van de serre naast het atelier.
Klik hier voor een beeld van de vroegere situatie.
van buitenaf
detail
detail
de deur bij de serre
> naar top deze pagina
> naar pagina Glas in Lood
> naar Portfolio
> naar Glaskunst in Heerenveen
> home
2017 © Atelier GlassJohs